انسان ها در آخرت به معنای واقعی کلمه به حقیقت دنیا آگاه می شوند و می فهمند که دنیا، ماهیتی جز امتحان نداشته است. در چنین وضعیتی است که هر کس نسبت به عملکرد خود در مواجهه با امتحان های مختلف در زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی و سیاسی اش، احساس نارضایتی می کند. یکی از راه هایی که می توان جلوی این زیان را گرفت، مطالعه تاریخ گذشتگان است. تاریخ در این معنا، آزمایشگاهی است که در آن افراد، گروه ها و ملت های پیشین بر سر دوراهی های مختلف قرار گرفته اند و مورد آزمایش قرار گرفته اند. تاریخ از این منظر، حاضر و آماده است و ما می توانیم از محصول این آزمایشگاه، بهره ببریم. به عبارت دیگر، ما می توانیم علل سقوط و صعود انسان، ملت ها و تمدن ها را شناسایی نماییم و با شیوه اندیشیدن و سبک زندگی خاصی، از حسرت این دنیا و روز قیامت رها شویم. تاریخ در این جا، مجموعه ای از فتنه های مختلف و علل آن ها و ارائه دهنده الگوهای خوب و بد برای نشان دادن نحوه گذار به سلامت از این فتنه ها را در اختیارمان می گذارد. تاریخ تکرار می شود و ما با داشتن این داشته ها و با الگوگیری از بی ادبان تاریخ و کسانی که دارای آداب و عملکرد انسانی و روحانی بوده اند، می توانیم به سعادت دنیوی و اخروی برسیم. واکنش ما انسان ها در مقابل منبع ارزشمند تاریخ، دو گونه است: گروهی از ما انسان ها، تاریخ را می خوانیم، اما از آن عبرت نگرفته و بهره نمی بریم. کنجکاوی عظیمی در ما هست که می خواهیم همه چیز را از اول خودمان تجربه نماییم و حتی حاضریم بهای داشتن چنین تجربیاتی را بپردازیم. خواندن تاریخ توسط چنین انسانی به راستی کاری بیهوده است. گروه دیگر از انسان ها، سودمندی خواندن تاریخ را در بالا بردن زیرکی و تقویت بصیرت خود نسبت به حوادث می دانند. ما انسان ها اگر بخواهیم در باب ایمان، کفر و نفاق، شناختی کسب نماییم باید به کتب اعتقادی مراجعه نماییم. اما شناخت در باب چگونه مومن شدن و دوری از کافر یا منافق شدن، در گروی دانستن تاریخ و عبرت گیری از آن است. انسان اشرف مخلوقات است و همه چیز در تسخیر او و برای او آفریده شده است. تاریخ نیز از این منظر، باید به خدمت انسان در آید. در چنین نگاه کاربردی به تاریخ، تاریخ از طریق بصیرت افزایی، نقشی مستقیم در بهبود عملکرد فردی، اجتماعی و سیاسی ما در لحظه ی حال دارد.
این درس تحت عنوان «از فتح مکه تا سقیفه» در 6 جلسه ارائه شده است. درس حاضر، درس سوم از مجموعه ی دروس استاد رجبی دوانی حول تاریخ اسلام است؛ مجموعه ای که در 4 درس و 25 جلسه و با دید کاربردی بودن و افزایش بصیرت مخاطبان تولید شده است. در این درس، شش بحث محوری از صلح حدیبیه تا فتح مکه و برخورد پیامبر با یهود، پیامبر و منافقین، حوادث بعد از رحلت پیامبر، جنگ نرم امام علی (ع) بعد از سقیفه، امام علی در دوره خلفا و عصر فتوحات مورد بررسی قرار گرفته اند. استاد این محورها را در ضمن تشریح موضوعاتی از قبیل مفاد پیمان حدیبیه و مقایسه آن با مذاکره با آمریکا، اتفاقات بعد حدیبیه، بنی قریظه در جنگ خندق، اتحاد یهودیان خیبر بر ضد اسلام، حماسه خیبر، یهودیان در دوره عمر، جریان نفاق، اهداف نماز جمعه، تثبیت ولایت امام علی در غزوه تبوک، توطئه اصحاب عقبه، مدعیان خلافت رسول خدا، اجتماع انصار در سقیفه، اقدامات عمر، علت نپذیرفتن امام علی از سوی مهاجرین، واکنش امام علی به خلافت ابوبکر، مخالفان بیعت با ابوبکر، علت بیعت امام علی با ابوبکر، مدعیان نبوت، شورای جانشینی عمر، چگونگی به خلافت رسیدن عثمان، حمله به ایران، خلافت معاویه و عمر بن عبدالعزیز به پیش برده اند.