دین اسلام را در یک تقسیم بندی رایج، دارای سه بعد اعتقادات و حکمت، اخلاقیات و احکام عملی می دانند. جامعیت این دین سبب شده است تا در زمینه های مختلف زندگی بشری، قوانین و احکام مشخصی داشته باشد. این ها قوانینی کاملاً حکیمانه می باشند؛ بدین معناکه در وضع آن ها، مصلحت کامل و جامع انسان ها شامل منفعت فردی، اجتماعی، جسمی، روحی، دنیوی و اخروی، لحاظ گشته است. یکی از تکالیفی واجب و بسیار مهم مسلمانان، روزه گرفتن می باشد. این فریضه دارای آثار بسیار مهمی همچون کمک به حل مشکلات بشری است. خداوند در قرآن، از مسلمانان می خواهد که در سختی های زندگی به نماز و روزه متوسل گردند. بخش دیگر این آثار، نقش روزه در زمینه از بین بردن گناهان انسان می باشد. امام باقر (ع) در فضیلت ماه رمضان می فرمایند: «کسی که در این ماه روز را روزه بگیرد و بخشی از شب را به عبادت سپری کند همانند روزی می‌شود که مادرش او را زاییده است». اهمیت این پاک شدن گناهان، بدان سبب است که به تحقق آزادی درونی و بیرونی انسان مدد می رساند. شهید مطهری معتقد بودند که «بزرگترین برنامه‌ی انبیا، آزادی معنوی است و بزرگترین خسران عصر ما این است که همواره آزادی می‌گویند اما جز از آزادی اجتماعی سخن نمی‌گویند. آن ها از آزادی معنوی، دیگر حرفی نمی‌زنند و به همین دلیل به آزادی اجتماعی هم نمی‌رسند». این سخن بدان معناست که تحقق کامل و دوام آزادی های اجتماعی و سیاسی منوط به آزادی معنوی و درونی انسان است. یکی از ابزارهایی که در دین اسلام برای رسیدن به چنین حالت وارستگی و آزادی و استقلال درونی در نظر گرفته شده است، روزه است. رسول اکرم در این باب می فرمایند: «مردم، شما آزاد نیستید و در قفس هستید و نمی دانید که در قفس هستید. گناهانتان شما را در قفس کرده است. در ماه مبارک رمضان با استغفار، خود را آزاد کنید». بنابراین ماه رمضان، ماه آزاد شدن است و در آن، هر روز، بندی از دست و پای خود باز می کنیم و این گونه غیرمستقیم به تحقق جامعه اسلامی و اهداف والای اسلامی نیز کمک می رسانیم. مثل هر تکلیف و دستور دینی دیگر، این آزاد شدن با روزه گرفتن، منوط به در نظر گرفتن شروطی ویژه است. روزه زمانی می تواند یک انسان مسلمان را آزاد نماید که حکمت آن کاملاً فهمیده و احکام آن، جزء به جزء رعایت شود.
این درس تحت عنوان «حکمت روزه و احکام آن» در 4 جلسه توسط آیت الله جوادی آملی ارائه شده است. هدف اصلی ایشان از این درس، ارائه احکام و حکمت روزه داری است. پرداختن به بحث احکام روزه در قالب موضوعات متنوعی از قبیل تعریف روزه، انواع روزه، روزه های حرام، روزه های مستحب، روزه های واجب، شرایط روزه شامل بلوغ، عقل، استطاعت، مبطلات روزه شامل رسیدن غبار غلیظ و دروغ بستن به خدا و ائمه اطهار (ع)، موارد استحبابی پرهیز از مبطلات، حکم روزه خواری عمدی، موارد واجب شدن یا نشدن قضا و کفاره، راه های اثبات ماه رمضان، معنا، فایده و احکام زکات فطره و زمان و مصرف زکات فطره به پیش رفته است. در بحث حکمت روزه نیز موضوعاتی همچون نکوهش شکم پرستی در اسلام، ارزش آزادی در اسلام، جزای روزه دار، چگونگی پاداش، نقش روزه در حل مشکلات، تقوا بعنوان فلسفه ی روزه، درجات تقوا و لقای حق، فرشتگان و دعا برای روزه دار مورد توجه قرار گرفته اند.