اعمال و رفتاری که از انسان صادر شود، چنانچه بر اساس انگیزه‌ای الهی و نیّت بندگی و اطاعت و تقرّب به پروردگار باشد، عبادت محسوب می‌گردد، روی این زمینه، عبادات در اسلام وسعت و دایره‌ی وسیعی دارد. عبادات اسلامی را می توان به سه قسمت فردی همچون روزه، اجتماعی مثل امر به معروف و نهی از منکر و خدائی همچون نماز و ذکر تقسیم نمود. هر یک از این عبادات، آیین، احکام و آدابی دارد که توسط کتب فقهی و اخلاقی روشن می گردد. در کنار ظواهر عبادات، باطن آن ها نیز همواره مورد توجه بزرگان و اندیشمندان مسلمان بوده است. این قسمت سوم، حکمت عبادات نام دارد و انسان در آن با سرّ عبادات آشنا و محشور می‌شود. حکمت عبادات، روح و راز عبادات است که با باطن انسان در ارتباط است و حشر انسان نیز با همان خواهد بود. این سخن بدان معناست که با دانستن حکمت عبادات و انجام آن ها طبق آداب و احکام مشخص شده شان، آثار آن ها بر روی انسان و برای انسان آشکار می گردد. زمانی که در روایات ائمه اطهار (ع) از آثار فوق العاده عبادات مختلف سخن گفته می شود، فرض بر دانستن و رعایت ظواهر و بواطن آن اعمال می باشد. حکمت عبادت آن است که عابد معبود را در ضمیر خود مشاهده کند. طی این راه نیز محال نیست بلکه شرایط، آداب و احکامی دارد. برای مثال در زمینه تلاوت قرآن، حکمت این است که انسان، قرآن را به گونه ای تلاوت کند که معبود را مشاهده نماید و یا در صفحه ضمیر و قلب عابد، چیزی جز علاقه به معبود نباشد. این امر زمانی اتفاق می افتد که انسان به وظائف شخصی خود عمل نماید و ذهن، قلب و اعضا و جوارحش را در کنترل خود بگیرد. به عبارت دیگر، کسی که معانی قرآن را بفهمد و احکامش را عمل و به آدابش مودب باشد، آنگاه به حکمتش نیز پی می برد و این گونه از ثمرات او بهره مند می گردد. این سخن تنها در باب تلاوت قرآن نیست و در باب هر عبادتی صادق است. عباداتی همچون نماز و دعا زمانی بالا می روند، شنیده می شوند و منشأ اثر در این جهان و آن جهان می گردند که در وهله ی نخست، معنای آن ها فهمیده و به آداب و احکام آن ها عمل شود. این بدان معناست که رسیدن به حکمت و اسرار عبادات در گروی توجه نظری و عملی به ظواهر این عبادات است.
این درس تحت عنوان «حکمت عبادات» در 7 جلسه توسط آیت الله جوادی آملی ارائه شده است. هدف اصلی این درس، آشنا نمودن مخاطبان با آداب، احکام و اسرار یا حکمت های برخی از عبادت های اسلامی است. روزه، طهارت و وضو، تلاوت قرآن، خلوص نیت، دعا، ذکر و یاد خدا، شش عبادت اسلامی می باشند که استاد در این درس اسرار آن را را بازگو نموده است. ایشان این کار را با اشاره به موضوعات متنوعی از قبیل نکوهش شکمبارگی و ارزش آزادی در اسلام، تقوا به مثابه فلسفه روزه، نقش روزه در حل مشکلات، حکمت های وضو در قرآن و گفتار پیامبر و امام رضا (ع)، نماز و آرامش دل، ادب نماز و طهارت روح، تعلیم و تعلم قرآن، معنای تجلی قرآن، برتری نیت بر عمل، منافق و نیت های پلید، آداب دعا، بلند همتی در دعا، دعا و قضا و قدر، تسلیم و اخلاص در دعا، اقسام ذکر، جوهر و مراتب ذکر، مصادیق وآثار ذکر خدا، مراتب یاد خدا و تداوم یاد خدا به پیش برده است.