به گزارش روابط عمومی مرکز آموزش مجازی دانشگاهیان ، دکتر مرتضی فاضلی ، در پیش‌نشست تخصصی ارائه تجارب زیسته مدیران آموزش مجازی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی با تاکید بر ابعاد فرهنگی و تربیتی که چهارشنبه 10 اسفند ماه در واحد الکترونیکی برگزار شد، گفت: رویکرد یادگیری تلفیقی یکی از راه حل هایی است که میتواند خلأهای آموزش‌ حضوری و آموزش الکترونیکی را در ابعاد فرهنگی و تربیتی جبران می‌کند.

رئیس مرکز آموزش مجازی دانشگاهیان افزود: تحولات خوبی در محتوای آموزشی در حوزه آموزش های مجازی انجام شده است اما در آموزش های حضوری هنوز اقدامات بیشتری ضرورت دارد. دکتر فاضلی با اشاره به اینکه نگاه ابزاری و ناقص به آموزش مجازی وجود دارد و این نگاه تا کنون آسیب‌ زا بوده افزود؛ لازم است به آموزش مجازی به عنوان بسته کامل آموزشی نگاه شود. رئیس مرکز آموزش مجازی دانشگاهیان گفت : با افزایش روز افزون حجم تولید و توزیع دانش و اطلاعات در عصر حاضر و رشد و تکوین الگوهاي آموزشی و تحولاتی که در مفهوم یادگیري رخ داده است، تغییر رویکرد آموزش از شیوه‌هاي حضوری و کاملا مجازی به رویکرد تلفیقی اهمیت بسیاري یافته است.

دکتر فاضلی تاکید کرد؛ رویکرد یادگیری تلفیقی یکی از راه حل هایی است که خلأ آموزش‌های حضوری و آموزش الکترونیکی را برای ابعاد فرهنگی و تربیتی جبران می‌کند. در واقع ترکیب تعامل چهره به چهره و استفاده از فناوري هاي ارتباطي نوين می‌تواند تدریس دوره های فرهنگی و تربیتی را بهبود ببخشد و دسترسی به اطلاعات را آسان‌تر کند و برای این منظور ظرفیت سازی بسیار خوبی در مرکز آموزش مجازی دانشگاهیان استادان و دانشجویان انجام شده است.

 دکتر فاضلی افزود: سکوی آموزش مجازی دانشگاهیان به عنوان یکی از بزرگ ترین سکو های آموزش مجازی کشور، تاکنون به حدود سه میلیون کاربر خدماتی در قالب های متنوع آموزشی، فرهنگی و تربیتی ارائه نموده است و مخاطبان این مرکز شامل دانشجویان، کارکنان و اساتید دانشگاه های سراسر کشور هستند .وی گفت یکی دیگر از ویژگی های سامانه  آموزش مجازی این است که تفاوت های فردی مخاطبان را در نظر می گیرد؛ برای مثال مخاطبان به صورت 7/24 (24 ساعت شبانه روز و هفت روز هفته) به محتوای آموزشی با تدریس استادان برتر کشور در هر موضوع در سراسر کشور دسترسی دارند. این امر باعث ایجاد عدالت آموزشی به خصوص در دوران کرونا شده است. از طرفی در این مرکز متخصصان طراحی و برنامه ریزی آموزشی از طریق فرایند سوژه یابی و نیازسنجی ، نیازهای کاربران را استخراج و با قالب های متفاوتی چون محتواهای تعاملی و چند رسانه ای و همچنن توجه به رویکرد بازی وار سازی آموزشها به مخاطبان ارائه می شود.

دکتر رحیم مرادی، عضو هیئت علمی گروه تکنولوژی آموزشی دانشگاه اراک اظهار کرد: زیست بوم فضای مجازی نیاز به الزامات و پیش نیازهایی است که قبل از ورود به فضای مجازی، باید در نظر گفت. یکی از این الزامات توجه به مهارت سواد رسانه ای و الگوی مصرف رسانه ای است. داشتن این مهارت تاحدودی می تواند از بوجود آمدن چالش ها و آسیب های فضای مجازی در حوزه فرهنگ و تربیت جلوگیری کرد. دکتر مرادی افزود: زیست بوم فضای مجازی مانند سایر زیست بوم ها نیاز به طراحی پیوست فرهنگی و تربیتی دارد که این امر بایستی با مشارکت متخصصان در این حوزه تدوین شود. در واقع تدوين پیوست تربيتي و فرهنگی، فرصتی ارزشمند به منظور اجرايي كردن سیاست‌های‌ کلان در حوره فرهنگ و‌ تربيت ، ابزاری برای ایجاد مصونیت و پیشگیری از آسیب های فضای مجازی در حوزه فرهنگ و تربیت و همچنین اقدامی در راستای ایجاد تحول و پیش برندگی در فرایندها و روش‌های مدیریت فرهنگی کشور و در نهایت، عامل مؤثر در جهت ارتقای بهره‌وری در فضاي مجازي محسوب می‌گردد.

در ادامه دکتر احسان طوفان‌نژاد، مدیر آموزش مجازی بنیاد سعدی بیان کرد: ماموریت اصلی ما در بنیاد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان است. زبان درهم تنیده با فرهنگ است و نمی‌توان گفت کدام بر دیگری مقدم است. یادگیری زبان ابزاری برای معرفی و گسترش فرهنگ به شمار می‌رود. درواقع آموزش زبان نوعی گسترش فرهنگ است. در آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان بحث آموزش مجازی اهمیت والایی دارد چراکه اکثر زبان‌جوها خارج از ایران مستقر هستند. در بحث فرهنگ و تربیت دو رکن زیست بوم و پشتیبانی وجود دارد. برای این که بتوانیم در حوزه‌های فعالیت و اجرایی موثر انجام دهیم باید روی آموزش مجازی سرمایه‌گذاری کنیم و فرهنگ خود را با ابزار زبان گسترش دهیم. از 34 کشور دنیا در دوره مجازی آموزش زبان فارسی شرکت کردند.

وی افزود: در این راه با چالش های بسیاری مواجه شدیم و درنهایت به سامانه هسته مجازی رسیدیم که زیست بوم آموزش و یادگیری زبان فارسی است. بنیاد سعدی تاکنون 4 سامانه یکپارچه طراحی کرده و قرار است تا سال آینده تمام نرم‌افزارهای آموزش مجازی بنیاد نیز یکپارچه شود. پشتیبانی نیاز اصلی و عنصر کلیدی حوزه فرهنگ و تربیت در فضای مجازی است. پشتیبانی ابعاد مختلفی دارد و باید به الگوی نهایی برسیم، در حال پیاده سازی مدل مفهومی این امر هستیم. پشتیبانی به فرهنگی به سه شکل ملی، مذهبی و جغرافیایی صورت می‌گیرد، در تبادلات فرهنگی رنگ‌ها و نمادها مفهوم خاص خود را دارند.

مدیر آموزش مجازی بنیاد سعدی گفت: آداب رفتاری در آموزش مجازی بسیار مهم است و باید به آن توجه ویژه‌ای شود. در بنیاد آداب رفتاری به صورت پیش‌نیاز به شرکت‌کنندگان دوره آموزش زبان فارسی ارائه می‌شود و باید قواعد آن را به صورت کامل رعایت کنند. در آموزش مجازی چالش‌هایی نیز وجود دارد که شامل خستگی در آموزش مجازی، یادگیری و کیفیت آن موازی کاری و اتلاف انرژی و عدم درک و توجه به ارزش‌های افزوده یادگیری الکترونیکی می‌شود.

در ادامه این نشست اسلام ناظمی مدیر آموزش الکترونیکی دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد:  آموزش مجازی در ایران قبل از کرونا بسیار نادر بود، اساتید برای ورود به این حوزه مشکلات زیادی داشتند، با این حال کرونا تبدیل به فرصتی برای استفاده از آموزش مجازی شد و آموزش را به ظاهر زنده نگه داشت. علی رغم تمام تلاش‌ها روی بحث‌های فرهنگی و تربیتی هیچ فعالیتی در این خصوص انجام نشد. ساختار آموزش فضای مجازی به همان روش آموزش حضوری پیش رفت. برخورد با آموزش مجازی تاکنون به شکل ابزاری بوده است.

وی افزود: در آموزش مجازی 5 رکن اصلی وجود دارد، زیرساخت و سامانه‌های تسهیل کننده آموزش مجازی  دو رکن اول هستند که در دوران کرونا سرمایه‌گذاری بالایی روی آنها انجام شده و توسعه یافته است. احساس کمبود در این دو مورد وجود ندارد و دانشگاه‌ها و مدارس سامانه‌های مناسبی دارند. بند دوم و سوم آموزش برای دانشجو و آموزش برای استاد است که تغییری در این خصوص انجام نشده و کلاس‌های مجازی مانند کلاس‌های حضوری  برگزار شد. تعامل در کلاس‌های مجازی کمتر است. در آموزش مجازی روال و منطق کاملا متفاوت با حضوری داد. آموزش در فضای مجاز باید مشارکتی و تعاملی باشد و طوری که خلاقیت دانشجو شکوفا شود.

مدیر آموزش الکترونیکی دانشگاه شهید بهشتی اشاره کرد: رکن پنجم محتواست، مفاهیم و مطالب در آموزش مجازی باید در قالب تعاملی و انگیزشی ارائه دهیم تا دانشجو با محتوا تعامل داشته باشد. در خصوص سه رکن آخر هیچ کاری چه در دوران کرونا و چه پس از آن انجام نشده است. شیوه تربیتی و فرهنگی که پیش از کرونا در مدارس و دانشگاه ها وجود داشت، وارد مجازی شده  که این امر نیاز به بازطراحی دارد.

امیر مثنوی مدیر آموزش الکترونیکی دانشگاه شهید چمران در ادامه این نشت گفت: در دوران کرونا به به دستاوردهایی رسیدیم که در شرایط عادی صورت نمی‌گرفت، برای مثال  شروع به کار کارگاه‌هایی برای عموم مردم که جنبه فرهنگی و تربیتی داشت و بازخورد خوبی نیز از مردم گرفتیم. برگزاری این کارگاه‌ها با شناسایی نیازهای جامعه صورت می‌گیرد و دیوار میان دانشگاه و فضای مجازی را حداقل به صورت مجازی از بین ببریم. از بهار 99 تا تاکنون 40 کارگاه برگزار شده است. در نیم سال اول 1400 با خانواده های دانشجویان ارتباط گرفتیم و دغدغه های آنها را شنیدیم که در این امر در تحصیل حضوری به ندرت رخ می‌دهد.

وی افزود: یکی از دستاوردهای آموزش مجازی برای ما ارائه محتوای آموزشی پشتیبان بود که باعث درک بهتر دانشجویان شد. تا قبل از کرونا فضای مجازی طرفداران زیادی نداشت اما حالا همکاران و دانشجویان بسیاری درخواست ارائه کلاس‌ها را به صورت مجازی می‌دهند. با این حال کرونا باعث افزایش احساس سرخوردگی میان دانشجویان و اساتید هم شد چراکه هیچ گونه آمادگی برای ورود به فضای مجازی نداشتیم. اساتید به خوبی نتوانستند تدریس کنند و دانشجویان نیز به خوبی نتوانستند یاد بگیرند. از بین بردن این احساس منفی میان دانشگاهیان چالش بزرگی بود.

مدیر آموزش الکترونیکی دانشگاه شهید چمران اظهار کرد: یکی دیگر از جنبه های منفی دوران کرونا این بود که دانشجویان با  روحیه راحت گرفتن و به طنز گرفتن هر چیزی شروع به تحصیل کردند. این روحیه اغلب وقتی دانشجو از دبیرستان وارد دانشگاه می‌شود تعدیل می‌شود اما در دوران کرونا بیشتر شد. این چالش‌ها فرهنگ گفتاری و نوشتاری ما را تهدید می کند و به دلیل عدم آشنایی با فرهنگ های مختلف تشدید می‌شود و حتی می‌تواند به مشکلات بزرگ‌تری بیانجامد. در دانشگاه دانشجو با چند فرهنگ مواجه می‌شود و احترام به زبان، گویش، زنگ، نژاد و... مختلف را یاد می‌گیرد. این چالش با حضوری شدن دانشگاه‌ها تا قسمتی بهبود یافت.

ناظمی مدیر آموزش الکترونیکی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه این نشست اظهار کرد: اثرات تربیتی و فرهنگی به صورت انبوه به سطح جامعه یا در سطح کلاسیک به دانشگاه ارائه می‌شود که نگاه در این دو رویکرد متفاوت است. در آموزش مجازی باید تعامل متداول و خلاقانه وجود داشته باشد تا یادگیری بهتر انجام شود. دانشجو محتوای مناسب را مطالعه کند و در کلاس درس شرکت کند و به سوی خلاقیت پیش برود.

وی افزود: فرهنگ نسل Z و نوع برخورد با آنها باید متفاوت باشد. در دوره‌های دانشگاهی باید محتوای استاندارد تعاملی وجود داشته باشد. شیوه‌های آموزشی در فضای مجازی باید تغییر کند. در این خصوص نیاز به دستورالعمل هایی از سازمان های بالادستی داریم و وزارات علوم باید به الگوی جامع و کاملی برای آموزشی مجازی برسد.